Fortesa e Agras

Fortesa e Agras është një fortesë historike në qytetin e Agras, në Uttar Pradesh të Indisë. Shërbyer si rezidencë perandorake e Dinastisë Mogule deri në vitin 1638, kur kryeqyteti u zhvendos nga Agra në Fortesën e Kuqe në Delhi. Fortesa është shpallur gjithashtu Monument i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s dhe ndodhet rreth 2.5 km në veri-perëndim të monumentit tjetër të famshëm, Taxh Mahalit. Fortesa mund të përshkruhet më mirë si një qytet i rrethuar me mure.

Historia

Struktura e tanishme u ndërtua nga Mogulët, megjithëse fortesa ishte ndërtuar që të paktën nga shekulli i XI. Fortesa e Agras ishte fillimisht një fortesë me tulla e njohur si Badalgarh, e zotëruar nga Raxha Badal Singh, mbreti hindu Sikarwar raxhput (rreth vitit 1475). Ajo përmendet për herë të parë në 1080, kur e pushtoi një forcë Ghaznavide. Sikandar Lodi (1488–1517) ishte sulltani i parë i Delhit që u zhvendos në Agra dhe jetoi në fortesë. Ai e qeverisi vendin nga aty dhe Agra mori statusin e kryeqytetit të dytë. Ai vdiq në vitin 1517 dhe djali i tij, Ibrahim Lodi, e mbajti atë për nëntë vjet deri sa u mund dhe vra në betejën e Panipatit në vitin 1526. Gjatë sundimit të tij ai ndërtoi mjaft pallate, puse dhe xhami në fortesë.

Pas betejës së parë të Panipatit në vitin 1526, Baburi fitimtar qëndroi në fortesë, në pallatin e Ibrahim Lodit. Më vonë ai ndërtoi një baoli (pus të shkallëzuar) në të. Perandori Humayun u kurorëzua në fortesë në vitin 1530. Ai u mund në Bilgram në vitin 1540 nga Sher Shah Suri. Fortesa mbeti me Surin deri në vitin 1555, kur Humanyuni e rimori atë. Gjenerali i Adil Shah Surit, Hemu, e ripushtoi Agran në vitin 1556 dhe e ndoqi guvernatorin e mëparshëm deri në Delhi ku u ndesh me Mogulët në Betejën e Tughlaqabadit.

Duke e kuptuar rëndësinë e pozicionimit të saj qendror, Akbari e bëri atë kryeqytetin e tij dhe mbërriti në Agra në vitin 1558. Historiani i tij, Abu'l-Fazl, tregon se ajo ishte një fortesë me tulla e njohur si 'Badalgarh' . Ajo ishte në gjendje të rrënuar dhe Akbarit iu desh ta rindërtonte me gurë të kuq ranorë nga zona Barauli në Raxhastan. Arkitektët i vendosën themelet dhe e ndërtuan me tulla në pjesën e brendshme dhe me gurë ranorë në sipërfaqet e jashtme. Në të punuan rreth 4 000 ndërtues përditë për tetë vjet duke e përfundluar në vitin 1573.

Formën e saj përfundimtare e mori vetëm gjatë sundimit të nipit të Akbarit, Shah Jahanit. Sips legjendës Shah Jahani ndërtoi Taxh Mahalin e bukur në kujtim të gruas së tij të parapëlqyer, Mumtaz Mahal. Ndryshe nga gjyshi i tij, Shah Jahani parapëlqente mermerin e bardhë si material ndërtues. Ai shkatërroi disa ndërtesa të mëparshme brenda fortesës për të bërë të reja.

Në fundin e jetës së tij, Shah Jahani u rrëzua nga froni dhe u burgos nga djali i tij, Aurangzebi, në fortesë. Thuhet se Shah Jahani vdiq në Muasamman Burxh, një kullë me një ballkon mermeri me pamje nga Taxh Mahali.

Fortesa u pushtua dhe zotërua nga Perandoria Maratha në fillim të shekullit të XVIII. Pas kësaj, ai ndryshoi duar midis Marathas dhe armiqve të tyre shumë herë. Pas mundjes së tyre katastrofike në Betejën e Tretë të Panipatit nga Ahmad Shah Abdali në vitin 1761, Maratha mbeti jashtë rajonit për dhjetëvjeçarin tjetër. Më në fund Mahadji Shinde e mori fortesën në vitin 1785. Gjatë luftës së dytë Anglo-Maratha në 1803 ajo i kaloi East India Company.

Fortesa ishte vendi i një beteje gjatë Kryengritjes Indiane të vitit 1857, që shkaktoi fundin e sundimit të East India Company në Indi dhe çoi në sundimin e drejtpërdrejtë të Indisë nga Britania.

Planimetria

Fortesa 380 000 m2 ka një plan gjysëm rrethor, korda e saj qëndron paralel me lumin dhe muret e saj janë 21.34 m të lartë. Ledhe të dyfishta kanë kulla masive të rrumbullakta në intervale, me bedena, frëngji, vrima goditjeje dhe fasha horizontale. Në katër faqet e saj gjenden katër porta, ku Porta Khizri hapet drejt lumit.

Dy nga portat e fortesës janë të rëndësishme: "Porta e Delhit" dhe "Porta e Lahores". Porta e Lahores është e njohur në popull edhe si "Porta e Amar Singh-ut", për Amar Singh Rathoren.

Porta monumentale e Delhit, që drejtohet nga qyteti në anën perëndimore të fortesës, konsiderohet se më madhështorja nga katër portat dhe një kryevepër e kohës së Akbarit. Ajo u ndërtua rreth vitit 1568 si për të përforcuar sigurinë ashtu dhe si porta formale e perandorit dhe përfshin karakteristika të të dyjave. Ajo është zbukuruar me punime në gdhendje të mermerit të bardhë. Një urë e lëvizshme përdorej për të kapërcyer hendekun dhe të për arritur portën nga toka; brenda, ndodhet një portë e brendshme e quajtur ‘Hathi Pol’ ("Porta e Elefantit") – e ruajtur nga dy elefantë në madhësi reale prej guri me kalëruesit e tyre – i shtonte një tjetër shtresë sigurie. Ura e lëvizshme, pak e ngritur dhe me kthim 90 gradë midis portave të brendshme dhe të jashtme e bënë hyrjen të papushtueshme. Gjatë një rrethimi, sulmuesit do të përdornin elefantë për të thyer portat e fortesës. Pa një nivel, morën vrull, por megjithatë diçka nga kjo planimetri i bënte elefantët inefektivë.

Për shkak se Ushtria Indiane (në veçanti Brigada Parashytiste) është duke e përdorur pjesën veriore të Fortesës së Agras, Porta e Delhit nuk mund të përdoret nga publiku. Turistët hyjnë nëpërmjet Portës së Amar Singh-ut.

Siti është shumë i rëndësishëm në aspektin e historisë arkitekturore. Abul Fazali tregon se në fortesë u ndërtuan pesëqind ndërtesa në dizajnin e bukur të Bengalit dhe Guxharatit. Disa prej tyre u shkatërruan nga Shah Jahani për ti hapur rrugë pallateve të tij me mermer të bardhë. Shumica e ndërtesave të tjera u shkatërruan nga britanikët midis viteve 1803 dhe 1862 për të ngritur barakat. Pothuajse tridhjetë ngrehina mogule kanë mbijetuar në anën jug-lindore, përballë lumit. Nga këto, Porta e Delhit dhe Porta e Akbarit dhe një pallat – "Bengali Mahali" – janë përfaqësues të ndërtimtarisë së Akbarit. Akbar Darwaza (Porta e Akbarit) u riemërtuar nga britanikët Porta e Amar Singh-ut. Ajo është e ngjashme në dizajn me Portën e Delhit. Të dyja janë ndërtuar me gurë të kuq ranorë. Bengali Mahali është ndërtuar gjithashtu me gurë të kuq ranorë dhe tani është e ndarë në Akbari Mahal dhe Jahangiri mahal.

Kultura popullore

  • Fortesa e Agras fitoi Çmimin Aga Khan për Arkitekturën në vitin 2004. Posta e Indisë në përkujtim të këtij eventi nxori një stampë.
  • Fortesa e Agras luan një rol të rëndësishëm misterin e ‘Sherlock Holmes’, The Sign of the Four, të Arthur Conan Doyle.
  • Fortesa e Agras shfaqet në videon muzikore të ‘’Habibi Da’’, një këngë hit e pop starit egjiptian Hisham Abbas.
  • Shivaji erdhi në Agra në vitin 1666 sipas "Traktatit të Purandarit (1665)" duke hyrë brenda me Mirza Raje Jaisingh për të takuar Aurangzebin në Diwan-i-Khas. Në takim, ai u vendos qëllimisht mbrapa njerëzve të rangut më të ulët. I fyer, ai iku nga takimi perandorak dhe u burgos në zonën e Jai Sing-ut më 12 maj 1666.

Shiko edhe

  • Buland Darwaza
  • Fortesa e Kuqe
  • Xhama Masxhidi (Agra)
  • Fortesa e Lahores
  • Arkitektura Mogule
  • Arkitektura e Uttar Pradeshit
  • Lista e Vendeve të Trashëgimisë Botërore në Indi
  • Varri i Akbarit

Lidhje të jashtme

        Wikimedia Commons ka materiale multimediale në lidhje me: Fortesa e Agras
Renditur në kategoritë e mëposhtme:
Posto nje Koment
Lë të kuptohet
Organizoni nga:
HISTORY TV18
23 January 2013
Agra Fort is originally a brick fort, which was held by the Hindu Sikarwar Rajputs. It was mentioned for the first time in 1080 AD when a Ghaznavide force captured it.
Tamara Cosovic
9 October 2015
One of the best forts in India. Beautiful place. Audio guide explains it quite well. No need to take those annoying guides at the enttance, they just repeat the same story to everyone.
Nate S
24 September 2017
My group saw the Taj Mahal at sunrise and decided to skip our tour at Agra Fort later that day -- they made a huge mistake. The Taj Mahal is iconic, but Agra Fort was my favorite place in Agra.
Irina
14 August 2014
Beautiful historic monument by itself, it is further enhanced by the eerie views of distant and aloof Taj Mahal and the 'mortal' in-between separating the two sites. Don't miss it!
Pritam Gagandas
16 October 2017
Truly a majestic magical wonder. Water tank, fountains, manicured gardens, splendid carvings, pillars n windows wth engravings all done with precision in an age where there were no computers.
Alberto Quiroz
3 December 2016
Impresionante construcción que deja ver parte del encanto de que encontraron los británicos. / Impressive building; you can imagine the greatness the British found it.
The Grand Imperial

duke filluar $128

Sun Hotel Agra

duke filluar $19

Hotel Jigyasa Palace

duke filluar $17

East Lite Hotel

duke filluar $16

Ajay International Hotel

duke filluar $11

Hotel Lals Inn

duke filluar $28

Pamjet e rekomanduara aty pranë

Shiko gjithcka Shiko gjithcka
Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Musamman Burj

Musamman Burj also known as the Saman Burj or the Shah-burj, is a

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Taxh Mahal

Taxh Mahali njihet si një nga Shtatë mrekullitë e botës së re 1630

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Varri i Akbarit

Varri i Akbarit është mauzoleu i perandorit mogul Akbar dhe një kr

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Fatehpur Sikri

Fatehpur Sikri (Hindi: फ़तेहपुर सीकरी, është një qytet në Distri

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Buland Darwaza

Buland Darwaza (हिन्दी. बुलंद दरवाज़ा, اردو. Шаблон

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Vrindavani

Vrindavani (

) është një qytet në Distriktin e Mat

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Govardhan hill

Govardhan (संस्कृतम्. गोवर्धन) is a hill located near the town of V

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Gwalior Fort

Gwalior Fort (Hindi: ग्वालियर क़िला Gwalior Qila) is an 8th century h

Tërheqje të ngjashme turistike

Shiko gjithcka Shiko gjithcka
Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Red Fort

The Delhi Fort also known as Lal Qil'ah, or Lal Qila (Hindi: लाल क़िला

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Lahore Fort

The Lahore Fort, locally referred to as Shahi Qila (Urdu: شاهی قلع

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Lekh Castle

Lekh Castle (Azerbaijani: Löh qalası), sometimes named Lev Castle is l

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
Kulla e Belemit

Kulla Belém (Portugalisht: Torre de Belém, shqiptimi: ]) ose Ku

Shtoje tek Preferencat Shtoje tek Lista e deshirave
Unë kam qenë këtu
vizituar
San Juan National Historic Site

San Juan National Historic Site in San Juan, Puerto Rico, includes

Shihni të gjitha vendet e ngjashme